XIX. Yüzyılda Darende Kazası ve Köyleri Fiziki, İdari ve Sosyoekonomik Bir İnceleme

Osmanlı ticaret ve sosyal tarihî incelemeleri açısından önemlidir. Bu yerlerden biri olan Darende, ilkçağlardan bu yana önemli ticaret güzergâhında bulunmaktadır; Bağdat-Musul-Diyarbakır-Malatya ticaret hattı, Şam-Halep-Diyarbakır-Malatya hattı, Tebriz-Van- Diyarbakır-Malatya hattı, Tiflis-Kars-Erzurum-Harput-Malatya hattı, Samsun-Sivas-Darende hattı ve Darende-Kayseri-Ankaraİstanbul ticaret hattının kavşak noktasındadır. Araştırmamız da göstermiştir ki Darendeli tüccarlar Bağdat’tan Trabzon’a, Kars’tan Aydın’a, Şam’dan Halep ve Adana, Konya, Kütahya ve birçok Orta Anadolu ve Karadeniz bölgesindeki kasabalarda ve şehirlerde ticaret yapmışlardır. Bu yüzden biz de bu küçük ancak tarihî bir şehir olan Darende kazasının incelenmesi gerektiğini düşünüp bu çalışmayı gerçekleştirdik. Çalışmada öncelikle yararlanılan kaynaklar tanıtılmıştır. Darende tarihine genel bir bakıştan sonra kaza merkezindeki mahallelerin fizikî yapısı, köy ve mezralar ele alınmıştır. Ardından idarî yapı ve nüfus yapısı ele alınmış; Darende’de ticaret hayatı, sosyal tabakalaşma ve iktisadî hayat incelenmiştir.