Karşılaştırmalı Hukukta Aile Arabuluculuğu

TANITIM YAZISI

Karşılaştırmalı Hukukta Aile Arabuluculuğu adlı bu çalışma, aile içi uyuşmazlıkların çözümünde giderek önem kazanan arabuluculuk kurumunu, farklı hukuk sistemleri perspektifinden ele alarak kapsamlı bir inceleme sunmaktadır. Eserde, başta Avrupa ülkeleri olmak üzere farklı ülkelerde uygulanan aile arabuluculuğu modelleri karşılaştırmalı bir yaklaşımla değerlendirilmekte; bu süreçte hukuki çerçeve, uygulama alanları, arabulucuların yetkinliği ve etik ilkeler gibi temel konulara odaklanılmaktadır.

Çalışma, yalnızca teorik bilgi sunmakla kalmayıp aynı zamanda aile mahkemeleri ve arabuluculuk süreçlerine dair pratik uygulamaları da analiz ederek okuyucuya bütüncül bir bakış açısı kazandırmayı amaçlamaktadır. Özellikle Türk hukukundaki mevcut düzenlemeler, gelişim süreci ve uygulamadaki sorunlar, uluslararası örneklerle kıyaslanarak detaylandırılmaktadır.

Akademisyenler, hukukçular, aile arabulucuları ve öğrenciler için değerli bir başvuru kaynağı olan bu eser, hem mevzuat hem uygulama açısından aile arabuluculuğu alanında güncel ve derinlemesine bir değerlendirme sunmaktadır.

İÇİNDEKİLER

Ön Söz

Giriş

I. Eserin Konusu

A. Konunun Takdimi ve Önemi

B. Konunun Sınırlandırılması

II. Eserin Hazırlanış Amacı ve Yöntemi

A. Amaç

B. Yöntem

BÖLÜM 1

Modern Hukuk Sistemlerinde Aile Arabuluculuğu

1.1. Yapısal Olarak Aile Arabuluculuğu

1.1.1. Aile Uyuşmazlıkları Bağlamında AlternatifUyuşmazlık Çözüm Yöntemleri

1.1.2. Genel Olarak Arabuluculuk

1.1.3. Aile Arabuluculuğunun Tanımı

1.1.4. Aile Arabuluculuğunun Kuramsal Temelleri

1.1.5. Aile Arabuluculuğunun Amacı

1.1.5.1. Uyuşmazlığı Çözüme Kavuşturmak

1.1.5.2. Taraflar Açısından Pozitif Toplamlı Çözümlere Ulaşmak

1.1.5.3. Tarafların Kişisel Gelişimlerine Katkıda Bulunmak

1.1.6. Aile Arabuluculuğunun Karakteristik Özellikleri

1.1.6.1. İradîlik

1.1.6.2. Gizlilik

1.1.6.3. Tarafsızlık (Eşitlik)

1.1.6.4. Kendi Kaderini Tâyin Etme İlkesi

1.1.6.5. Kişi Güvenliği İlkesi

1.1.6.6. Çocuğun Haklarına ve İhtiyaçlarına Odaklanma İlkesi

1.1.7. Aile Arabuluculuğunun Temelleri

1.1.7.1. Tarihî Temeller

1.1.7.2. Sosyolojik Temeller

1.1.7.3. Hukukî Temeller

1.1.8. Aile Arabuluculuğunun Tarihî Gelişimi

1.1.8.1. İslâm Hukuku’nda Aile Arabuluculuğunun Gelişimi

1.1.8.2. Uzak Doğu Hukuku’nda Aile Arabuluculuğunun Gelişimi

1.1.8.3. Anglo-Sakson Hukuku’nda Aile Arabuluculuğunun Gelişimi

1.1.8.4. Kara Avrupası Hukuku’nda Aile Arabuluculuğunun Gelişimi

1.1.8.5. Roma Hukuku’nda Aile Arabuluculuğu

1.1.8.6. Osmanlı Hukuku’nda Aile Arabuluculuğu

1.1.9. Aile Arabuluculuğu Sürecine Taraf Olabilecek Kişiler

1.1.9.1. Nişanlılar-Eşler

1.1.9.2. Çocuklar

1.1.9.3. Üstsoy-Yansoy Yakınlar

1.1.9.4. Yasal Temsilciler

1.1.10. Aile Arabuluculuğunun Olumlu ve Olumsuz Yönleri

1.1.10.1. Aile Arabuluculuğunun Olumlu Yönleri

1.1.10.2. Aile Arabuluculuğunun Olumsuz Yönleri

1.1.11. Aile Arabulucusu

1.1.11.1. Aile Arabulucusunun Sahip Olması Gereken Özellikler

1.1.11.1.1. Tarafsız Olmak

1.1.11.1.2. İyi Bir Dinleyici Olmak

1.1.11.1.3. Esnek ve Kolay Anlaşılır Olmak

1.1.11.1.4. Empati Yapabilme Yeteneğine Sahip Olmak

1.1.11.1.5. Dürüst ve Güvenilir Olmak

1.1.11.1.6. Sabırlı Olmak

1.1.11.2. Aile Arabulucusunun Hakları

1.1.11.2.1. Arabulucu Unvanını Kullanma Hakkı

1.1.11.2.2. Taraflarla Görüşme Hakkı

1.1.11.2.3. Bilgi ve Belge Talep Etme Hakkı

1.1.11.2.4. Masraf ve Ücret Talep Etme Hakkı

1.1.11.3. Aile Arabulucusunun Yükümlülükleri

1.1.11.3.1. Görevini Şahsen ve Özenle Yerine Getirme Yükümlülüğü

1.1.11.3.2. Görevini Tarafsız Olarak Yerine Getirme Yükümlülüğü

1.1.11.3.3. Tarafları Aydınlatma Yükümlülüğü

1.1.11.3.4. Arabuluculuk Sürecine İlişkin Dosyaları Saklama Yükümlülüğü

1.1.11.3.5. Reklam Yasağına Uyma Yükümlülüğü

1.1.11.3.6. Aidat Ödeme Yükümlülüğü

1.2. Uygulama Bakımından Aile Arabuluculuğu

1.2.1. Karşılaştırmalı Hukukta Aile Arabuluculuğu Uygulaması

1.2.1.1. Anglo-Sakson Hukuk Sistemi’nde Aile Arabuluculuğu

1.2.1.1.1. Abd Hukuku’nda Aile Arabuluculuğu

1.2.1.1.2. Avustralya Hukuku’nda Aile Arabuluculuğu

1.2.1.1.3. Hong Kong Hukuku’nda Aile Arabuluculuğu

1.2.1.1.4. Güney Afrika Hukuku’nda Aile Arabuluculuğu

1.2.1.1.5. İngiltere Hukuku’nda Aile Arabuluculuğu

1.2.1.1.6. Kanada Hukuku’nda Aile Arabuluculuğu

1.2.1.1.7. Yeni Zelanda Hukuku’nda Aile Arabuluculuğu

1.2.1.2. Kara Avrupası Hukuk Sistemi’nde Aile Arabuluculuğu

1.2.1.2.1. Almanya Hukuku’nda Aile Arabuluculuğu

1.2.1.2.2. Avusturya Hukuku’nda Aile Arabuluculuğu

1.2.1.2.3. Belçika Hukuku’nda Aile Arabuluculuğu

1.2.1.2.4. Danimarka Hukuku’nda Aile Arabuluculuğu

1.2.1.2.5. Fransa Hukuku’nda Aile Arabuluculuğu

1.2.1.2.6. Hollanda Hukuku’nda Aile Arabuluculuğu

1.2.1.2.7. İspanya Hukuku’nda Aile Arabuluculuğu

1.2.1.2.8. İsviçre Hukuku’nda Aile Arabuluculuğu

1.2.1.2.9. İtalya Hukuku’nda Aile Arabuluculuğu

1.2.1.2.10. Norveç Hukuku’nda Aile Arabuluculuğu

1.2.1.3. Avrupa Birliği Düzenlemelerinde Aile Arabuluculuğu

1.2.2. Karşılaştırmalı Hukukta Aile Arabuluculuğu Türleri

1.2.2.1. Niteliğine Göre Aile Arabuluculuğu Türleri

1.2.2.1.1. Âdî Aile Arabuluculuğu

1.2.2.1.2. Nitelikli Aile Arabuluculuğu

1.2.2.2. Tarihî Gelişim Sürecine Göre Aile Arabuluculuğu

1.2.2.2.1. Geleneksel Aile Arabuluculuğu

1.2.2.2.2. Modern Aile Arabuluculuğu

1.2.2.3. Yaklaşım Tarzına Göre Aile Arabuluculuğu Türleri

1.2.2.3.1. Aktif ve Pasif Aile Arabuluculuğu

1.2.2.3.2. Öze, Kişiye ve Ortama Dönük Aile Arabuluculuğu

1.2.2.3.3. Menfaat Temelli ve Hak Temelli Aile Arabuluculuğu

1.2.2.4. Yönteme Başvurma Tarzına Göre Aile Arabuluculuğu Türleri

1.2.2.4.1. Mahkeme Dışı Aile Arabuluculuğu

1.2.2.4.2. Mahkemeye Yakın ve Mahkeme İçi Aile Arabuluculuğu

1.2.2.5. Başvurudaki İradenin Niteliğine Göre Aile Arabuluculuğu Türleri

1.2.2.5.1. İhtiyarî Aile Arabuluculuğu

1.2.2.5.2. Zorunlu Aile Arabuluculuğu

1.2.3. Karşılaştırmalı Hukukta Aile Arabuluculuğu Modelleri

1.2.3.1. Ekosistemik Model

1.2.3.2. Değerlendirici Model

1.2.3.3. Kolaylaştırıcı Model

1.2.3.4. Dönüştürücü Model

1.2.3.5. Online Model

1.2.3.6. Öyküsel Model

1.2.3.7. Problem Çözücü Model

1.2.3.8. Terapötik Modeller

1.2.3.9. Yapılandırıcı Model

1.2.3.10. Boşanma Arabuluculuğu Modeli

1.2.3.10.1. Ortak Arabuluculuk Modeli

1.2.3.10.2. Mekik Arabuluculuğu Modeli

BÖLÜM 2

İslâm Hukuku’nda Arabuluculuk

2.1. Kavramsal ve Kuramsal Yapı

2.1.1. Arabuluculuğun Kavramsal Çerçevesi ve Tanımı

2.1.2. Arabuluculuğun Konusu

2.1.3. Arabuluculuğun Unsurları

2.1.3.1. Taraflar ve İhtilâf

2.1.3.2. Arabulucu

2.1.4. Arabuluculuğun Dayanakları

2.1.4.1. Kur’ân-ı Kerim’de Arabuluculuk

2.1.4.2. Sünnet-i Seniyye’de Arabuluculuk

2.1.4.3. Sahâbe Uygulamaları’nda Arabuluculuk

2.1.5. Arabuluculuğun Tarihî Gelişim Süreci

2.1.6. Arabulucu

2.1.6.1. Arabulucunun Sahip Olması Gereken Özellikler

2.1.6.1.1. Müslüman Olmak

2.1.6.1.2. Fiil Ehliyetine Sahip Olmak

2.1.6.1.3. Özgür ve Âdil Olmak

2.1.6.1.4. Objektif ve Güvenilir Olmak

2.1.6.1.5. Hukuk Bilgisine Sahip Olmak

2.1.6.1.6. Aile Uyuşmazlıkları Bağlamında Akrabadan Olmak

2.1.6.1.7. Sır Ehli Olmak

2.1.6.2. Arabulucunun Seçilmesi, Statüsü ve Azli

2.1.6.2.1. Arabulucunun Seçilmesi

2.1.6.2.2. Arabulucunun Statüsü

2.1.6.2.3. Arabulucunun Azli

2.2. Fiilî Uygulama

2.2.1. İşleyiş Bakımından Aile Arabuluculuğu

2.2.2. Hüküm Bakımından Aile Arabuluculuğu

2.2.3. Unsurları Bakımından Aile Arabuluculuğu

2.2.4. Uygulama Bakımından Aile Arabuluculuğu

2.2.4.1. Evlilik Akdinin Geçerliliği Bağlamında Arabuluculuk

2.2.4.2. Geçimsizlik ve Kötü Muamele Bağlamında Arabuluculuk

2.2.4.3. Boşanma Bağlamında Arabuluculuk

2.2.4.4. Mehir Bağlamında Arabuluculuk

2.2.4.5. Nafaka Bağlamında Arabuluculuk

2.2.4.6. Muhâleâ Bağlamında Arabuluculuk

2.2.4.7. Hıdâne Bağlamında Arabuluculuk

2.2.5. İslâm Aile Hukuku Bağlamında Farklı Ülkelerdeki Arabuluculuk Uygulamaları

2.2.5.1. Fas’ta Aile Arabuluculuğu Uygulaması

2.2.5.2. Katar’da Aile Arabuluculuğu Uygulaması

2.2.5.3. Malezya’da Aile Arabuluculuğu Uygulaması

2.2.5.4. Mısır’da Aile Arabuluculuğu Uygulaması

2.2.5.5. Pakistan’da Aile Arabuluculuğu Uygulaması

2.2.5.6. Suudi Arabistan’da Aile Arabuluculuğu Uygulaması

2.2.5.7. Karşılaştırmalı Olarak Genel Uygulama

BÖLÜM 3

Türk Hukuku’nda Aile Arabuluculuğu

3.1. Aile Arabuluculuğuna İlişkin Mevcut Durum

3.1.1. Aile Hukukuna İlişkin Önemli Kavramlar ve Olgular

3.1.1.1. Aile

3.1.1.2. Evlilik

3.1.1.3. Aile Uyuşmazlığı

3.1.1.4. Boşanma

3.1.1.5. Aile Mahkemeleri

3.1.2. Ailenin Korunmasının Önemi

3.1.2.1. Türk Hukuku’nda Ailenin Korunmasına İlişkin Düzenlemeler

3.1.2.1.1. 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nda Ailenin Korunması

3.1.2.1.2. 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nda Ailenin Korunması

3.1.2.1.3. 6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun’da Ailenin Korunması

3.1.2.1.4. Uluslararası Sözleşmelerde Ailenin Korunması

3.1.3. Aile Hukukuna Hâkim Olan İlkeler

3.1.3.1. Birlik ve Devamlılık İlkesi

3.1.3.2. Ferdiyetçilik İlkesi

3.1.3.3. Eşitlik İlkesi

3.1.3.4. Ailenin ve Çocukların Korunması İlkesi

3.1.3.5. Düzenleme Serbestisinin Bulunmaması İlkesi

3.1.3.7. Devletin Müdahalesi İlkesi

3.1.4. Aile Hukuku Bağlamındaki Yükümlülükler

3.1.4.1. Sadâkât Yükümlülüğü

3.1.4.2. Birlikte Yaşama Yükümlülüğü

3.1.4.3. Dayanışma Yükümlülüğü

3.1.4.4. Evlilik Birliğini Birlikte Yönetme Yükümlülüğü

3.1.4.5. Çocukların Bakımı, Gözetimi ve Eğitimi Yükümlülüğü

3.1.5. Türk Hukuku’nda İşleyişi ve Sonuçları Bakımından Aile Arabuluculuğu

3.1.5.1. Aile Arabuluculuğuna Başvurulması

3.1.5.2. Aile Arabuluculuğunun Yürütülmesi

3.1.5.3. Aile Arabuluculuğunun Sona Ermesi

3.1.6. Türk Hukuku Düzenlemelerinde Aile Arabuluculuğu

3.1.6.1. Cumhuriyet Dönemi Düzenlemelerinde Aile Arabuluculuğu

3.1.6.2. 4721 Sayılı Medeni Kanunu’nda Aile Arabuluculuğu

3.1.6.3. 4787 Sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun’da Aile Arabuluculuğu

3.1.6.4. 6325 Sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’nda Aile Arabuluculuğu

3.1.7. Türk Hukuku’nda Aile Arabuluculuğu Uygulaması

3.1.7.1. Aile İçi Şiddet İddiası İçeren Uyuşmazlıklar

3.1.7.2. Nişan Müessesesini İlgilendiren Uyuşmazlıklar

3.1.7.3. Evlenme İznine İlişkin Uyuşmazlıklar

3.1.7.4. Gâiplik Nedeniyle Evliliğin Feshi Talebini İçeren Uyuşmazlıklar

3.1.7.5. İddet Süresinin Kaldırılması Talebine Dair Uyuşmazlıklar

3.1.7.6. Evlendirme Kurumunun Ret Kararına Karşı MahkemeyeBaşvurma Konulu Uyuşmazlıklar

3.1.7.7. Evlenmenin Yokluğu ve Butlanına İlişkin Uyuşmazlıklar

3.1.7.8. Evlilik Birliğinin Korunmasını İlgilendiren Uyuşmazlıklar

3.1.7.9. Evlilik Birliğinin Temsiline İlişkin Uyuşmazlıklar

3.1.7.10. Aile Konutuna İlişkin Tasarrufları İlgilendiren Uyuşmazlıklar

3.1.7.11. Aile Vakfı, Aile Mal Ortaklığı ve Aile Yurdu Kurulmasına İlişkin Uyuşmazlıklar

3.1.7.12. Yardım Nafakası Talebini İlgilendiren Uyuşmazlıklar

3.1.7.13. Eşler Arasındaki Eşya ve Ziynet Alacağı Taleplerine İlişkin Uyuşmazlıklar

3.1.7.14. Ergin Altsoyun Denkleştirme Alacağına İlişkin Uyuşmazlıklar

3.1.7.15. Boşanma İşlemine İlişkin Uyuşmazlıklar

3.1.7.16. Velayete İlişkin Uyuşmazlıklar

3.1.7.17. Çocuk İle Kişisel İlişki Kurulmasına İlişkin Uyuşmazlıklar

3.1.7.18. Soybağına İlişkin Uyuşmazlıklar

3.1.7.19. Vesayete İlişkin Uyuşmazlıklar

3.1.7.20. Boşanma Nedeniyle Maddî Tazminat Talebi İçeren Uyuşmazlıklar

3.1.7.21. Boşanma Nedeniyle Manevî Tazminat Talebi İçeren Uyuşmazlıklar

3.1.7.22. Yoksulluk Nafakasına İlişkin Uyuşmazlıklar

3.1.7.23. İştirak Nafakasına İlişkin Uyuşmazlıklar

3.1.7.24. Mal Rejimi Tasfiyesine İlişkin Uyuşmazlıklar

3.1.7.25. Boşanan Kadın Tarafından Eski Kocasının Soyadının Kullanılmasına İlişkin Uyuşmazlıklar

3.2. Türk Hukuku’ndaki Aile Arabuluculuğu Uygulaması Bağlamında Model Önerisi

3.2.1. Türk Hukuku’nu İlgilendiren Aile Uyuşmazlıkları Bakımından Dava Şartı Arabuluculuğun İmkânı

3.2.2. İslâm Aile Hukuku’ndaki Arabuluculuk Uygulamalarının Türk Hukuku’ndaki Aile Arabuluculuğu Kurumuna Muhtemel Katkıları

3.2.2.1. Ön Değerlendirme

3.2.2.2. İslâm Hukuku’nda Boşanmaya İlişkin Süreç Yönetimi

3.2.2.3. İslâm Hukuku Öğretisindeki Tartışmalar

3.2.2.4. Akademik Tahlil

3.2.3. Türk Hukuku’ndaki Aile Arabuluculuğu Uygulamasına İlişkin Model Önerisi (Türkiye Aile Arabuluculuğu Modeli)

3.2.3.1. Model Oluşturulması Kapsamında İzlenen Yöntem

3.2.3.2. Modern Hukuktaki Modeller Bağlamında Genel Durum

3.2.3.3. Türk Aile Hukuku’nun Kendine Özgü Durumu

3.2.3.4. Aile Arabuluculuğunun Gerekliliği Üzerine Bir Değerlendirme

3.2.3.5. Modern Hukuktaki Aile Arabuluculuğuna Dair Mukayeseli Bir Tahlil

3.2.3.6. İslâm Hukuku’nda ve Türk Hukuku’nda Karşılaştırmalı Olarak Aile Arabuluculuğu Uygulaması

3.2.3.7. Modele İlişkin Potansiyeller ve Kırılganlıklar

3.2.3.7.1. Potansiyeller

3.2.3.7.2. Kırılganlıklar

3.2.3.8. Modele İlişkin Esaslar

3.2.3.9. Modele Yönelik Muhtemel Eleştiriler ve Bu Bağlamdaki Değerlendirmeler

3.2.3.10. Model Çerçevesinde İş Akışı

3.2.3.11. Modele Dair Stratejiler ve Eylem Planı

3.2.3.12. Modele İlişkin Mevzuat Önerisi (Taslak Metin)

Genel Değerlendirme ve Sonuç

Kaynaklar