Açık Alan Rekreasyonu ve Ekolojik Etkileşim

ÖNSÖZ

Varoluşta doğanın bir parçası olan insan tarihi süreç içerisinde nüfus artışı, kentleşme ve teknoloji alanında yaşanılan gelişmeler sonucunda bir arayış içerisine girerek, doğayla ve doğal alanlardan yeniden iletişim kurmasına neden olmuştur. Bu arayışın önemli bir sonucu olarak ilk akla gelen ise açık alan rekreasyon aktiviteleridir. Bu bağlamda, insanlar doğa yürüyüşünden dağcılığa, yüzmeden rüzgâr sörfüne, kayaktan buz patenine birçok farklı aktiviteyi deneyimleme şansına sahiptir. Bu birbirinde farklı aktiviteler sayesinde katılımcılar ruhsal, fiziksel, sosyal açıdan çeşitli kazanımlar elde etmekle birlikte, ayrıca ekosistem üzerinde çeşitli etkilere de neden olmaktadır. Bu açıdan, rekreasyon ekolojisi geleneksel olarak rekreasyonel faaliyetlerin, çevrenin biyofiziksel unsurları üzerindeki olumsuz etkilerinin anlaşılmasını ilerletmeye odaklanan bir ekoloji alanıdır. Ekosistemi oluşturan başta toprak, su, bitki örtüsü, yaban hayatı gibi çeşitli unsurların, rekreasyon aktiviteleri sonucunda etkilenerek nasıl bir değişime uğradıklarını anlamak, yalnızca ekolojik açıdan değil, aynı zamanda insanların gelecek nesillere yaşanılabilir bir çevre bırakması açısından da büyük bir öneme sahiptir.

Bu çalışma, açık alan rekreasyonunun ekolojik etkilerini disiplinlerarası bir bakış açısıyla ele almayı amaçlamaktadır. İçerikte; rekreasyon ekolojisinin temel kavramları, ekosistem hizmetleriyle ilişkisi, sürdürülebilirlik anlayışı, taşıma kapasitesi ve ekolojik sınırlar gibi teorik çerçevelerin yanı sıra, karasal ve su ekosistemlerinde farklı rekreasyon aktivitelerinin doğurduğu sonuçlar ayrıntılı biçimde tartışılmaktadır. Ayrıca, yaban hayatı üzerindeki doğrudan ve dolaylı etkiler, gürültü ve ışık kirliliği gibi güncel sorunlar da değerlendirilmektedir. Kitabın son bölümü ise ekolojik etkilerin azaltılmasına yönelik sürdürülebilir yönetim stratejilerine ayrılmıştır. İz bırakmadan rekreasyon ilkeleri, sürdürülebilir açık alan yönetimi uygulamaları ve ziyaretçi yönetimi stratejileri, insan-doğa etkileşiminin daha sağlıklı bir zeminde sürdürülmesine katkı sağlayacak araçlar olarak yer almaktadır.

Doğayı korumanın, onun sunduğu zenginlikleri tüketmeden gelecek nesillere aktarmanın tüm insanlığın ortak sorumluluğu olduğuna inanarak, bu çalışmanın hem rekreasyon hem de ekoloji alanında çalışan araştırmacılar ve doğa severler açısından faydalı olmasını umuyorum.

Saygılarımla

Erdoğan EKİNCİ

İÇİNDEKİLER

1. Rekreasyon Ekolojisi    

1.1. Rekreasyon Ekolojisinin Tanımı ve Kapsamı

1.2. Ekosistem Hizmetleri ve Rekreasyon İlişkisi

1.3. Rekreasyon Ekolojisinin Tarihsel Gelişimi

1.4. Sürdürülebilir Rekreasyon Kavramı ve Önemi

2. Rekreasyon ve Ekoloji İlişkisi

2.1. Ekosistem Bileşenleri: Toprak, Su, Bitki Örtüsü ve Yaban Hayatı

2.2. İnsan Faaliyetlerinin Ekosistem Süreçlerine Etkileri

2.3. Taşıma Kapasitesi Kavramı ve Ekolojik Sınırlar

3. Açık Alan Rekreasyon Aktivitelerinin Ekosistem Üzerindeki Etkileri

3.1. Karasal Ekosistemler

3.1.1. Doğa Yürüyüşü ve Kampçılığın Etkileri

3.1.2. Dağcılık ve Kış Sporlarının Etkileri

3.1.3. Dağ Bisikleti ve Arazi Aracı Kullanımının Etkileri          

3.2. Su Ekosistemleri

3.2.1. Su Sporlarının Ekosistem Etkileri

3.2.2. Kıyı ve Deniz Rekreasyonunun Etkileri

3.2.3. Tatlı Su Kaynaklarının Rekreasyonel Kullanımı

3.3. Yaban Hayatı ve Rekreasyon

3.3.1. Rekreasyonun Yaban Hayatı Üzerindeki Doğrudan ve Dolaylı Etkileri

3.3.2. Gürültü ve Işık Kirliliğinin Yaban Hayatına Etkileri

3.3.3. Yaban Hayatı Gözlemciliği

4. Rekreasyon Aktivitelerinde Ekolojik Etkileri Azaltma ve Sürdürülebilir Yönetim

4.1. İz Bırakmadan Rekreasyon (Leave No Trace)

4.2. Sürdürülebilir Açık Alan Yönetimi ve Uygulamaları          

4.3. Açık Alan Rekreasyonunda Ziyaretçi Yönetimi Stratejileri