Beslenme Biyokimyası

ÖNSÖZ

Biyokimya, birçok tıp ve sağlık biliminden farklı olarak, sezgiyle değil; moleküler düzeyde analiz ve kavrayışla anlaşılabilen bir bilimdir. Bu yönüyle okuyucusunu yalnızca bilgiye değil, aynı zamanda düşünsel derinliğe de davet eder. Üstelik biyokimya, sınırları sürekli genişleyen disiplinlerarası bir evrendir. Embriyonik gelişimden karsinogenez süreçlerine, ilaçların moleküler etkilerinden metabolik ağların düzenlenmesine kadar biyolojik olayların en temel açıklamaları, artık biyokimyasal düzeyde yapılabilmektedir.

Beslenme bilimleri ise biyokimyanın sunduğu bu derinliği günlük yaşamla buluşturan dinamik bir alandır. Hücresel düzeyde gerçekleşen reaksiyonlar yalnızca laboratuvar ortamlarında değil, her bir öğünümüzde ve her molekül değişiminde kendini gösterir. Bu nedenle beslenme biyokimyası yalnızca bir bilim değil; sağlık, hastalık, yaşam ve iyilik halinin moleküler haritasıdır. Beslenme biyokimyası, beslenmeye bilimsel bir yaklaşım getirir. Sadece "ne" olduğunu (beslenme gereksinimleri) değil, aynı zamanda bu öğelerin hücresel ve moleküler düzeydeki işlevlerini de açıklayarak insan sağlığı açısından neden gerekli olduklarını ele alır. Her vaka çalışması, ya yeni bir keşfe zemin hazırlar ya da beslenmeyle ilgili fizyolojik süreçlerin etki mekanizmalarının anlaşılmasına katkı sunar.

Elinizdeki bu kitap yalnızca beslenme ve diyetetik alanında eğitim gören öğrenciler ile bu alanda çalışan uzmanlara değil; aynı zamanda sağlık alanında lisans, yüksek lisans ve doktora düzeyinde öğrenim gören öğrencilere ve yaşamlarını bilime adamış değerli araştırmacılara da hitap etmektedir. Biyokimyasal süreçlerin anlaşılmasına rehberlik etmeyi amaçlayan bu eser, hem temel kavramlara hem de güncel bilimsel bilgilere yer vermektedir. Metabolik yollar ile besin öğeleri arasındaki ilişkiler, karmaşadan uzak, sistematik ve anlaşılır bir dille sunularak okuyucunun kavrayışını derinleştirmeyi hedeflemektedir.

Bu eserin hazırlanmasında bilimsel doğruluk kadar eğitsel yalınlığa da önem verilmiştir. Her bölüm, öğrencilerin öğrenme sürecini destekleyecek şekilde yapılandırılmış; karmaşık biyokimyasal mekanizmaların, klinik ve beslenme ile ilişkili örneklerle kavranması sağlanmıştır.

Kitabın hazırlık sürecinde bilimsel katkılarıyla bizi destekleyen, görüş ve önerileriyle çalışmamıza yön veren tüm meslektaşlarıma ve akademik yolculuğumuzda bize ilham veren değerli hocalarımız başta Prof.Dr. Hüseyin ESECELİ olmak üzere, Doç.Dr. Elif GÜNALAN, Doç.Dr. Ceyhan HACIOĞLU, Doç.Dr. Hacı Ömer YILMAZ, Doç.Dr. Sevil KARAHAN YILMAZ, Dr.Öğr.Üyesi Tuba ONAY, Dr.Öğr.Üyesi Mustafa ÖZGÜR, Dr.Öğr.Üyesi Çiler ÖZENİR, Dr.Öğr.Üyesi Hatice SERÇE, Dr.Öğr.Üyesi Funda TAMER, Dr.Öğr.Üyesi Aybala TAZEOĞLU, Dr.Öğr.Üyesi Gonca YILDIRIM, Arş.Gör. Canan ALTINSOY ve Uzm.Dyt. Zeynep ERCAN KARAKAYA’ya içtenlikle teşekkür ederim. Ayrıca teknik süreçlerde emeği geçen yayınevi çalışanlarına da şükranlarımı sunarım. Bu kitap aynı zamanda onların özverisinin de bir ürünüdür.

Beslenme biyokimyası alanına katkı sunmasını temenni ettiğimiz bu çalışmanın; öğrencilerimize, akademisyenlerimize ve sağlık profesyonellerine faydalı olmasını diliyorum.

Saygılarımla,

Prof. Dr. Uğur GÜNŞEN

Editör

İÇİNDEKİLER

BÖLÜM 1 Karbonhidratlar ve Karbonhidrat Metabolizması

Mustafa ÖZGÜR, Hacı Ömer YILMAZ

BÖLÜM 2 Lipidler ve Lipid Metabolizması

Tuba ONAY

BÖLÜM 3 Yağlar

Sevil KARAHAN YILMAZ

BÖLÜM 4 Proteinler ve Protein Metabolizması

Uğur GÜNŞEN

BÖLÜM 5 Amino Asit Metabolizması

Funda Tamer

BÖLÜM 6 Enerji Metabolizması ve Diyet

Zeynep ERCAN KARAKAYA

Elif GÜNALAN

BÖLÜM 7 Açlık ve Tokluk Metabolizması

Gonca YILDIRIM

BÖLÜM 8 Vitaminler

Hatice SERÇE

BÖLÜM 9 Makro Mineraller ve Organizmadaki Görevleri

Kalsiyum ve Fosfor

Aybala TAZEOĞLU

BÖLÜM 10 Kükürt           

Ceyhan HACIOĞLU

BÖLÜM 11 Klor

Ceyhan HACIOĞLU

BÖLÜM 12 Magnezyum, Sodyum, Potasyum

Canan ALTINSOY

Çiler ÖZENİR

BÖLÜM  13 Mikro Mineraller ve Organizmadaki Görevleri

Hüseyin ESECELİ