Nöroçeşitliliğe Aile Hekimliği Yaklaşımı Birinci Basamakta Tanıdan Entegre Bakıma

TANITIM YAZISI

Nöroçeşitliliğe Aile Hekimliği Yaklaşımı: Birinci Basamakta Tanıdan Entegre Bakıma, nöroçeşitlilik kavramını birinci basamak sağlık hizmetleri bağlamında ele alan öncü bir eserdir. Kitap, otizm, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB), öğrenme güçlükleri gibi nörogelişimsel farklılıkların erken tanı, izlem ve bakım süreçlerinde aile hekimlerinin oynadığı kritik rolü kapsamlı şekilde değerlendiriyor.

Farklı disiplinlerden uzmanların katkılarıyla hazırlanan bu eser, nöroçeşitli bireylerin sağlık ihtiyaçlarına bütüncül bir perspektifle yaklaşmanın yollarını sunarken, aile hekimlerine tanıdan izleme, yönlendirmeden bakım planına kadar tüm süreçlerde rehberlik ediyor. Klinik uygulama örnekleri, güncel bilimsel veriler ve entegre bakım yaklaşımları ile kitap, hem teorik bilgiyi hem de pratik uygulamayı harmanlıyor.

Birinci basamak sağlık hizmetlerinde çalışan hekimler, hemşireler, psikologlar ve sağlık yöneticileri için değerli bir kaynak olan bu kitap, sağlık sisteminde nöroçeşitliliğe duyarlı, kapsayıcı ve etkin bir yaklaşım geliştirmek isteyen tüm profesyonellere hitap ediyor.

İÇİNDEKİLER

Giriş

BÖLÜM 1

GİRİŞ: NÖROÇEŞİTLİLİK KAVRAMI VE BİRİNCİ BASAMAK

1.1. Nöroceşitliliğin Tanımı ve Tarihsel Gelişimi

1.2 Noroceşitli Durumların Yaygınlığı

Toplumsal ve Eğitimsel Etkiler

Politikalar ve Eğitim Uygulamaları

Birinci Basamak ve Aile Hekimlerinin Nöroçeşitli Bireylerin Tanılanması, Yönetimi ve Desteklenmesindeki Rolü

Nöroçeşitli Bireylerin Tanılanması ve Yönetimi

Etkili Bakımın Önündeki Zorluklar

Disiplinlerarası İş Birliği

BÖLÜM 2

OTIZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU (OSB)

2.1. Tanım ve Tanı Kriterleri

OSB Prevalansına İlişkin Epidemiyolojik Bulgular

Cinsiyet Oranı ve Tanısal Eğilimler

Tanı Sistemlerindeki Değişiklikler

2.2. Otizm Spektrum Bozukluğu’nun (OSB) Klinik Belirtileri

Gelişimsel Farklılıklar ve Erken Uyarı İşaretleri

2.3. Tanı Kriterleri ve Tanı Süreci

Değerlendirme Araçları

Tanı Yaşı

Multidisipliner Değerlendirme Süreci

2.4. Birinci Basamakta Aile Hekiminin Rolü

Önerilen Tarama Araçları

Yönlendirme Süreci

Aile Hekimleri İçin Klinik Kılavuzlar

Türkiye ve Benzeri Orta-Gelirli Ülkelerden Bulgular

2.5. Yonlendirme ve Multidisipliner İş Birliği

Birinci Basamak ve Uzmanlık Hizmetleri Arasındaki Koordinasyon

Eğitim Sistemleriyle Entegrasyon

Erken Müdahale Programları

Klinik Kılavuzlar

Aile Destek Sistemleri

Toplum Temelli Eğitim ve Farkındalık Çalışmaları

Aile Hekiminin Rolü ve Türkiye’de Uygulamalar

Multidisipliner Yönlendirme ve Destek

BÖLÜM 3

DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE

BOZUKLUĞU (DEHB)

3.1. Tıbbi Tanım ve Epidemiyoloji

DEHB Epidemiyolojisi: Küresel ve Bölgesel Veriler

3.2. Klinik Belirtiler

1. Dikkatsizlik

2. Hiperaktivite

3. Dürtüsellik

4. Belirtileri Destekleyen Klinik Bulgular

3.3 Tanı Kriterleri ve Tanı Süreci

DSM-5 Tanı Kriterleri

3.4. Birinci Basamakta Aile Hekiminin Rolü

DEHB’nin Tanılanması ve İlk Değerlendirme Süreci

Eğitimciler ve Ruh Sağlığı Uzmanlarıyla İş Birliği

Klinik Bulgular ve Araştırma Verileri

Multidisipliner Destek ve Tedavi Yaklaşımı

BÖLÜM 4

DISLEKSI (OKUMA BOZUKLUĞU)

4.1. Tıbbi Tanım ve Epidemiyoloji

Yaş, Dil, Cinsiyet ve Sosyoekonomik Değişkenlere Göre Görülme Sıklığı

4.2. Klinik Belirtiler

Yaşa Göre Belirtiler

Cinsiyete Göre Belirtiler

Dil Yapısına Göre Belirtiler

Bilişsel Profiller ve İşlevsel Bozulmalar

4.3. Tanı Kriterleri ve Tanı Süreci

DSM-5’e Göre Disleksi Tanı Kriterleri

ICD-11’e Göre Disleksi Tanı Kriterleri

4.4. Birinci Basamakta Aile Hekiminin Rolü

BÖLÜM 5

DISPRAKSI (GELIŞIMSEL KOORDINASYON BOZUKLUĞU)

5.1. Tıbbi Tanım ve Epidemiyoloji ve Klinik Belirtiler

DSM-5 ve ICD-11’e Göre Tanı Kriterleri

Epidemiyolojik Bulgular

5.2. Tanı Kriterleri ve Tanı Süreci

Motor Becerilerin Değerlendirilmesi

Klinik Değerlendirme Süreci

GKB’nin Göstergeleri ve Klinik Bulgular

5.3. Aile Hekiminin Rolü

BÖLÜM 6

DİSKALKULİ VE DİSGRAFİ

6.1. Tıbbi Tanım ve Epidemiyoloji

Diskalkuli

Disgrafi

Akademik, Sosyal ve Duygusal Sonuçlar

6.2. Klinik Belirtiler

El Yazısı Güçlükleri

Yazım ve Yazılı Anlatım

Motor Koordinasyon

İşlemleme Hızı

Yaş ve Cinsiyet Farklılıkları

Eşlik Eden Bozukluklar (Komorbidite)

6.3. Tanı Kriterleri ve Tanı Sureci

DSM-5 ve ICD-11’e Göre Tanı Kriterleri

Klinik Değerlendirme Protokolleri

6.4. Birinci Basamakta Aile Hekiminin Rolu

Erken Farkındalık ve Tanılama

Yönlendirme Uygulamaları

Eğitimciler ve Uzmanlarla İş Birliği

BÖLÜM 7

TOURETTE SENDROMU VE TIK BOZUKLUKLARI

7.1. Tıbbi Tanım ve Epidemiyoloji

7.2. Klinik Belirtiler

DSM-5’e Göre Tanı Kriterleri

ICD-11’e Göre Tanı Kriterleri

Klinik Temel Özellikler

Epidemiyolojik Veriler

Eş Tanılar (Komorbidite)

7.3. Tanı Kriterleri ve Tanı Süreci

DSM-5’e Göre Tanı Kriterleri

ICD-11’e Göre Tanı Kriterleri

Klinik Değerlendirme Süreci

Epidemiyolojik Veriler

Eşlik Eden Bozukluklar (Komorbiditeler)

7.4. Birinci Basamakta Aile Hekiminin Rolu

SONUÇ

KAYNAKLAR